Όσοι κινείστε στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας, ίσως να έχετε δει ξεναγούς να μπαινοβγαίνουν σε μαγαζιά με είδη διατροφής και χαρούμενους τουρίστες να τους ακολουθούν, φωτογραφίζοντας κρεμασμένους παστουρμάδες, κομμάτια φέτας ή μπαχαρικά. Αν δεν ξέρετε τι συμβαίνει, αφήστε με να σας διαφωτίσω: πρόκειται για food tours, δηλαδή περιπάτους-ξεναγήσεις που σε διάρκεια μερικών ωρών μυούν τους επισκέπτες στα μυστικά της ελληνικής γαστρονομικής κουλτούρας, αλλά και της ιστορίας της πόλης.
Λόγω της ενασχόλησής μου με το φαγητό και της μεγάλης αγάπης που τρέφω στο κέντρο της Αθήνας, πρέπει να σας ομολογήσω πως είχα μεγάλη περιέργεια να δω πώς ακριβώς παρουσιάζουν την Αθήνα και κατ’επέκταση την Ελλάδα και το φαγητό της τα food tours και γι’αυτό αποφάσισα να γράψω το συγκεκριμένο άρθρο. Όλα σχεδόν όσα περιλαμβάνονται στο άρθρο μου έχουν Certificate of Excellence από το TripAdvisor και μακάρι να είχα χρόνο να συμπεριλάβω κι άλλα! Επίσης καλύπτουν μια ευρεία γκάμα τιμών και παρουσιάζονται από το οικονομικότερο στο πιο ακριβό.
Η αντίδραση που είχα από τους οργανωτές των tour ήταν πολύ θερμή και φιλική και με συγκίνησε, γιατί δεν περίμενα πως θα είχαν διάθεση να με αφήσουν να παρακολουθήσω τις ξεναγήσεις χωρίς να πληρώσω και χωρίς τελικά να με ξέρουν καλά.
Η ίδια η εμπειρία των ξεναγήσεων ήταν ιδιαιτέρως απολαυστική. Καταρχάς οι άνθρωποι που τις κάνουν έχουν μεγάλη αγάπη για την Ελλάδα και ενδιαφέρονται πραγματικά να περάσουν μέσα από το φαγητό τόσο ιστορικά, όσο και άλλα στοιχεία για την ζωή στην χώρα μας, το παρελθόν και το παρόν της. Κατά δεύτερον οι άνθρωποι που συμμετέχουν στα tour έχουν επίσης πολύ ενδιαφέρον, γιατί για να φτάσεις να πληρώσεις για να κάνεις γαστρονομική (ή όποιου είδους) ξενάγηση, πρέπει να αγαπάς το φαγητό και να έχεις και μια μικρή οικονομική άνεση, αφού το φτηνότερο tour κοστίζει 36 ευρώ το άτομο.
Σε γενικές γραμμές όλες οι ξεναγήσεις κινούνται μέσα και γύρω από την Βαρβάκειο αγορά σε περιοχές όπως η Ευριπίδου, του Ψυρρή, η Αιόλου κλπ, ενώ τα προϊόντα που επιλέγουν να δείξουν είναι μέσες άκρες: κουλούρι, λουκουμάδες, μπουγάτσα, αλλαντικά (παστουρμάς, καβουρμάς), τυριά (φέτα, γραβιέρα), γευσιγνωσία παραδοσιακών προϊόντων (λάδι, ξύδι, ελιές, μέλι, ταχίνι κλπ.), σουβλάκι, ελληνικός καφές. Το φαγητό είναι στην ουσία πιο πολύ τσίμπημα και η ποσότητα (δικαιολογημένα) εξαρτάται από την τιμή: όσο πιο πολλά πληρώσεις, τόσο πιο πολλά θα φας! Η μοναδικές ξεναγήσεις που έχουν πολύ κανονικό φαγητό είναι αυτή του 
Culinary Backstreets που είναι και η ακριβότερη όλων με διαφορά, και αυτή του Greeking.me, που αποτελεί πιο οικονομική πρόταση.
Ας πάμε να δούμε λοιπόν την κάθε εταιρεία ξεχωριστά και τι περίπου προσφέρει. Από διακριτικότητα δεν αναφέρω λεπτομερώς τις στάσεις που γίνονται μιας και θα ήταν άδικο να «αποκαλύψω» την διαδρομή της κάθε εταιρείας που έχει μελετηθεί με κόπο και μπορεί κάλλιστα να αντιγραφεί από τον ανταγωνισμό.
Το Eating Athens είναι το πιο καινούριο τουρ της λίστας. Οι περίπατοι ξεκίνησαν πριν από έναν χρόνο περίπου, κυρίως σε Έλληνες λάτρεις του φαγητού. Προσφέρει μόνο γαστρονομικό τουρ και στα 36 ευρώ είναι και από τα πιο οικονομικά της αγοράς, με καλή σχέση ποιότητας τιμής. Ο Γιώργος, η ψυχή πίσω από το Eating Athens, είναι ένας νέος άνθρωπος με κέφι και ζωντάνια που κάνει τα τουρ ο ίδιος. Όπως μου εξήγησε η αγάπη του για το ιστορικό κέντρο και οι παιδικές του αναμνήσεις ήταν το έναυσμα να θέλει να μοιραστεί αυτό το τόσο ιδιαίτερο κομμάτι της πόλης μας, που όμως πολύς κόσμος, και ιδιαίτερα οι νέοι, αγνοούν.
Κατά τη διάρκεια της βόλτας, ο Γιώργος δίνει πολλές πληροφορίες για την παρασκευή και επεξεργασία των ειδών προς δοκιμή και μέσω των μικρών βίντεο στο tablet μπορεί κανείς άμεσα να θαυμάσει το πως γίνεται για παράδειγμα η φέτα ή ο παστουρμάς, την ώρα που τα δοκιμάζει.
Τα μαγαζιά που επισκεφτήκαμε ήταν αυθεντικά, με ιστορία και παράδοση και μπορεί να μην φάγαμε πολύ σε ποσότητα, όμως ότι δοκιμάσαμε ήταν νόστιμο και προσεγμένο. Η βόλτα τελειώνει με γλυκό (και καφέ για όποιον θέλει με έξτρα χρέωση). Η συνολική διάρκεια του τουρ είναι 3,5 ώρες, ενώ οι στάσεις που γίνονται για δοκιμή είναι 6, εκ των οποίων δύο είναι καθιστές: μία για δοκιμασία παραδοσιακών αλλαντικών και η τελευταία με το γλυκό. Η Eating Athens απευθύνεται και σε Έλληνες και γι’ αυτό δεν έχει συμπεριλάβει το κουλούρι, τον καφέ και το σουβλάκι στο τουρ, μιας και είναι μάλλον βασική γνώση!
Η Alternative Athens ξεκίνησε πριν από 4 περίπου χρόνια από την Τίνα Κυριάκη με σκοπό να δώσει μια διαφορετική ματιά της Αθήνας στους επισκέπτες. Η εταιρεία προσφέρει πολλών ειδών «διαφορετικά» τουρ για όλα τα γούστα: για street art, gay life, nightlife κλπ.
Η Χριστίνα που μας έκανε τουρ ήταν πολύ συμπαθητική, με καλά Αγγλικά και φιλική προσωπικότητα. Έχει παρελθόν στα τουριστικά επαγγέλματα και γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία της σωστής παρουσίασης και της ευγένειας. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι έχει καλές γνώσεις για την Αθήνα, την ιστορία της και το φαγητό και μπορεί να τα μεταφέρει στον επισκέπτη με άμεσο, κατανοητό τρόπο. Μιας και ήταν η αρχή της σεζόν ήμασταν συνολικά τρεις μόνο και αυτό έδωσε πολύ ιδιωτικό τόνο στην ξενάγηση.
Το τουρ κρατάει περίπου 3 ώρες, κοστίζει 45 ευρώ και οι συνολικές στάσεις για δοκιμή είναι 7, με 4 στάσεις καθιστές : μια για καφέ ελληνικό, μια για δοκιμασία αλλαντικών-τυριών, μια γευσιγνωσία προϊόντων και μια για σουβλάκι στο τέλος. Τα μέρη που επισκεφτήκαμε ήταν αξιόλογα και η μόνη πραγματική ένσταση που είχα ήταν η επιλογή για το σουβλάκι. Το ύφος του τουρ είναι πολύ χαλαρό και φιλικό, και αισθάνθηκα πως δεν υπήρχε βιάση. Αφήστε που με την κουβενταρία κράτησε πολύ περισσότερο!
Η εταιρεία Athens Walking Tours είναι (αν δεν κάνω λάθος) η παλιότερη στην αγορά
με έτος ιδρύσεως το 2004. Τα γαστρονομικά τουρ ξεκίνησαν λίγο αργότερα, το 2008. 
Ψυχή της είναι η Δέσποινα Σαββίδου, ξεναγός επί 30 χρόνια, η οποία και έκανε η ίδια το τουρ στο οποίο συμμετείχα. Η Δέσποινα είναι ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών τόσο σε σχέση με την Ελληνική ιστορία όσο και την ιστορία του φαγητού. Μου εξήγησε πως η εταιρεία προσλαμβάνει μόνο επαγγελματίες ξεναγούς για όλες τις περιηγήσεις μιας και μόνο εκείνους εμπιστεύεται να μεταφέρουν αποτελεσματικά την πληροφορία στον πελάτη.
Το ύφος της Athens Walking Tours είναι πολύ επαγγελματικό: με το που φτάνεις σου δίνουν χάρτη με όλες τις στάσεις, αλλά και ένα καλαίσθητο μπλοκάκι για να κρατάς σημειώσεις. Μετά το πέρας του τουρ σου έρχεται email για να δώσεις feedback.
Οι στάσεις για φαγητό και δοκιμή είναι συνολικά 6, με τρεις καθιστές (μία για λουκουμάδες, μια για σουβλάκι και μία για ένα λαδερό φαγητό), ενώ η τιμή για 3,5 ώρες είναι στα 49 ευρώ το άτομο. Η επιλογή των στάσεων έχει και αναμενόμενα και μη αναμενόμενα σημεία και μου άρεσε που είχαν τη δυνατότητα οι επισκέπτες στην Αθήνα να δοκιμάσουν, εκτός των άλλων, ένα κλασικό Ελληνικό λαδερό φαγητό.
Η εταιρεία έχει μάξιμουμ αριθμό συμμετεχόντων στα τουρ τα 14 άτομα, ενώ την ημέρα που πήγα εγώ ήταν- αν δεν απατώμαι- 12 και δυστυχώς τα μεγάλα γκρουπ μπορεί να είναι λίγο απρόσωπα.
Η Big Olive ξεκίνησε το 2014 με την επιστροφή του ιδρυτή της στην Αθήνα από το εξωτερικό. Αφορμή στάθηκε η γενικότερη τότε προσπάθεια -κυρίως από ομάδες πόλης- αναβίωσης των περιοχών του κέντρου που υπέφεραν από την κρίση και την εγκατάλειψη. Με μία ομάδα συνεργατών μετατρέψανε τις δραστηριότητες αναβίωσης της πόλης σε εξαγώγιμη υπηρεσία και αποκτήσαν διεθνή αναγνωρισιμότητα. Σήμερα η ομάδα απαρτίζεται από είκοσι εισηγητές -ιστορικούς, αρχιτέκτονες, αρχαιολόγους, φωτογράφους και δραστηριοποιείται σε projects στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τον Πειραιά.
Πρόκειται για μια εταιρεία με κάπως πιο ακαδημαϊκό προφίλ και πολλές επιλογές σε ιδιωτικές περιηγήσεις (δλδ. 2-3 ατόμων) με ιδιαίτερη θεματική: η Αθήνα των Περιηγητών του 19ου αιώνα, Μεταπολεμικός Μοντερνισμός, του Υμηττού το Μέλι, αλλά και gay tours . Όλοι όσοι κάνουν τα τουρ τους έχουν πτυχία AEI και η εταιρία συνεργάζεται με πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Με ενδιαφέρον επίσης διάβασα πως το 40% των πελατών τους είναι Έλληνες που αγοράζουν τα τουρ ως δώρα προσωπικά ή εταιρικά, ενώ το 60% είναι ξένοι.
H βόλτα τους είναι χιλιομετρικά μία από τις μεγαλύτερες, αν και οι στάσεις και ο συνολικός χρόνος είναι κοντινός με τα υπόλοιπα τουρ. Ξεκινήσαμε λοιπόν από το Σύνταγμα και σε 6 στάσεις, 3 εκ των οποίων ήταν καθιστές (για γευσιγνωσία τυριών-αλλαντικών, για ανατολίτικο street food και για γλυκό), φτάσαμε στην Ομόνοια περνώντας φυσικά και μέσα από τη Βαρβάκειο Αγορά.
Ο συνοδός μας ήταν ο Ηλίας, ένα πολύ συμπαθητικό νέο παιδί με σπουδές στην ιστορία, είναι μεγαλωμένος στο κέντρο και έχει πολλές γνώσεις για την Αθήνα. Το μικρό μέγεθος του γκρουπ (ήμασταν τρεις συν τον ξεναγό) έδωσε τη δυνατότητα να γνωριστούμε καλύτερα και να απολαύσουμε την όμορφη βόλτα σαν παλιοί φίλοι. Για 3.5 ώρες η ιστορική γαστρονομική βόλτα του Big Olive κοστίζει 55 ευρώ το άτομο, ενώ οι στάσεις που έχουν επιλεγεί είναι σε κάποια σημεία λίγο διαφορετικές, με προσανατολισμό σε επιχειρήσεις που αγαπούν και οι Έλληνες εδώ και χρόνια.
Διχάστηκα λίγο για το αν θα συμπεριλάβω την βόλτα του Culinary Backstreets στο άρθρο μου, μιας και συνεργάζομαι μαζί τους στο site που έχουν για την Αθήνα. Τελικά αποφάσισα πως ειδικά γι’ αυτόν τον λόγο έπρεπε να το αναφέρω. Άλλωστε είναι λίγο εκτός συναγωνισμού λόγω τιμής (135 δολάρια το άτομο), αλλά και λόγω χρόνου (5,5-6 ώρες). Επίσης είναι το μοναδικό τουρ που δίνει ειδικό οδηγό με έξτρα «ψαγμένες» διευθύνσεις, τυπωμένο σε ωραίο χαρτί, για να σε βοηθήσει να συνεχίσεις να ανακαλύπτεις την Αθήνα και μετά το πέρας του περιπάτου.
Για όσους δεν το ξέρουν, το Culinary Backstreets είναι ένας ιντερνετικός παγκόσμιος οδηγός για τοπικές αγορές και φαγητό και προσφέρει food tours σε έντεκα πόλεις παγκοσμίως. Ξεκίνησε το 2009 στην Κωνσταντινούπολη από τους Αμερικανούς Yigal Schleifer και Ansel Mullins ως blog με τον τίτλο Istanbul Eats. Σταδιακά άρχισαν να προσφέρουν γαστρονομικά τουρ της Πόλης με τα μέρη για τα οποία έγραφαν και το 2012 ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται και σε άλλες πόλεις ως Culinary Backstreets. Γενικά τους ενδιαφέρουν τα αυθεντικά μέρη με ιστορία, που έχουν αντέξει στο χρόνο και αντιπροσωπεύουν το παρόν και το παρελθόν των πόλεων στις οποίες ανήκουν. Στην Αθήνα εκτός από το Culinary Secrets of Downtown Athens έχουν και για το κρασί, την περιοχή της Πλάκας και για το Κυριακάτικο φαγητό.
Το τουρ της Αθήνας σχεδιάστηκε από μια ομάδα συνεργατών μαζί με ακαδημαϊκούς και ακολουθεί μια μεγάλη διαδρομή η οποία δεν έχει πολλά κοινά με τους υπόλοιπους περιπάτους. Ξεκινώντας από την Ομόνοια καταλήγει κοντά στο Σύνταγμα και η βόλτα περνάει και από γειτονιές λίγο εκτός του τουριστικού άξονα, όχι απαραίτητα όμορφες, αλλά σίγουρα ενδιαφέρουσες.
Οι καθιστές στάσεις για φαγητό είναι πολλές, κυρίως σε παλιά στέκια με ιστορία (συνολικά 6), κάποιες ελαφρώς hardcore (από άποψη κυρίως θέσης/περιοχής και λιγότερο από άποψης είδους φαγητού). Στις υπόλοιπες 4 στάσεις πάλι γεύεται κανείς λιχουδιές.
Η συνοδός μας, η Καρολίνα, είναι σεφ και λάτρης της ιστορίας του φαγητού με αγάπη για τη διαφορετικότητα της Αθήνας και όλων των ειδών τις γευστικές απολαύσεις που έχει να προσφέρει ως πόλη. Η βόλτα τελειώνει με ένα πεντανόστιμο γεύμα με κρασί και ψαρομεζέδες σε ταβερνάκι του κέντρου, ενώ ο μικρός αριθμός ατόμων σε κάθε τουρ (μάξιμουμ 7), δίνει τη δυνατότητα στον κόσμο που συμμετέχει να γνωριστεί καλύτερα. Μετά το πέρας της περιήγησης σου έρχεται mail με λεπτομερές ερωτηματολόγιο σχετικά με το πόσο καλό ήταν το τουρ και ο συνοδός του.
Νέα Άφιξη 2017: Το τουρ του Greeking.me
Η εταιρεία Greeking.me με προσέγγισε μετά τη δημοσίευση αυτού του άρθρου με σκοπό να μου παρουσιάσει το δικό τους γαστρονομικό τουρ, για το οποίο είναι πολύ περήφανοι, μιας και προσφέρει πολύ φαγητό σε καλή τιμή.
Το Greeking.me είναι ένα νέο startup που ιδρύθηκε μόλις το 2016 από τους Νίκο Θεοδωρή και Άννα Μανιά, δύο νέους ανθρώπους με όραμα να προβληθεί σωστά η Αθήνα και κατά προέκταση η Ελλάδα τόσο στην Ελλάδα όσο στο εξωτερικό. Μαζί με μια ομάδα έμπειρων ξεναγών, προσφέρουν πολλές βόλτες για όλα τα γούστα (ιστορικές, αρχαιολογικές, νύχτας κλπ.)
Εγώ πήρα μέρος στο small group tour (διαθέσιμο μόνο Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή) και όπως φαντάζεστε ήμασταν λίγοι (3 άτομα).
Η συνοδός μας η Έλενα ήταν ενθουσιώδης και φιλική, με καλή γνώση των Αγγλικών και πραγματικά αισθανόταν κανείς σαν να κάνει βόλτα με κάποιον ντόπιο φίλο. Συνολικά κάναμε 11 στάσεις, 7 εκ των οποίων είχαν πραγματικό φαγητό και όχι δοκιμή. Από τις 7 στάσεις, οι 5 ήταν γύρω από τραπέζι: μία ήταν σε ταβέρνα με λαδερά/μαγειρευτά, δύο για κάτι γλυκό, μια δοκιμή αλλαντικών-τυριών και μία σε καφενείο. Τα μέρη που έχουν επιλεγεί είναι πολύ αυθεντικά και πραγματικά προβάλλουν την Ελληνική παραδοσιακή γαστρονομία με σωστό τρόπο και σχετικά ολοκληρωμένα.
Ο γαστρονομικός περίπατος του Greeking.me κοστίζει 65 ευρώ το άτομο και είναι μακρύς τόσο χιλιομετρικά, όσο και σε χρόνο (περ. 4 ώρες). Δεν είναι όμως κουραστικός ούτε βαρετός και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να πάρει μια καλή δόση Ελλάδας.
Μερικές σκέψεις: Καλώς ή κακώς το ιστορικό κέντρο της Αθήνας και η Βαρβάκειος είναι πλέον σχεδόν το ίδιο περίεργα για τον μέσο Αθηναίο, ειδικά τον νέο, όσο είναι και για τον ξένο. Μπορεί να κάνω και λάθος, αλλά όσοι από τους φίλους μου μένουν στο κέντρο (στο Παγκράτι, την Κυψέλη, το Κολωνάκι, τα Εξάρχεια), ψωνίζουν από τις τοπικές αγορές τους, από τον χασάπη της γειτονιάς, τη λαϊκή, το μαγαζάκι της γωνίας, το σούπερμάρκετ και όχι από τη Βαρβάκειο, την οποία βρίσκουν χαοτική. Δεν πίνουν κάθε πρωί ελληνικό στη χόβολη και παστουρμά ενδεχομένως να έχουν φάει ελάχιστες φορές.
Φυσικά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχει πολύ ενδιαφέρον να γνωρίσουμε την περιοχή αυτή της Αθήνας καλύτερα ή την ιστορία πολλών από τους κεντρικούς δρόμους και γειτονιές της πόλης μας. Όμως η καθημερινότητά μας σε ένα μεγάλο βαθμό απέχει πολύ από αυτό που επιλέγουμε να δείξουμε μέσα από τα τουρ.
Η πραγματικά σπουδαία προσφορά των γαστρονομικών περιπάτων, πέρα από την επαφή Ελλήνων και ξένων με την ιστορία της Αθήνας, είναι (ή έπρεπε να είναι) η γνωριμία με τους γαστρονομικούς θησαυρούς της Ελλάδας, αυτούς που μας κάνουν μοναδικούς στον κόσμο και μας ξεχωρίζουν (λάδι, ελιές, φέτα και άλλα τυριά, μέλι κλπ). Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό τώρα που χάσαμε το ΠΟΠ για την φέτα και τις ελιές Καλαμών και που «ελληνικό» γιαούρτι θα μπορεί να φτιάξει ο καθένας.
Τέλος, αν θέλετε κι εσείς να ανακαλύψετε το κέντρο και τα μυστικά του και δεν μπορείτε να συμμετάσχετε σε κάποιο οργανωμένο tour μπορείτε να διαβάσετε το πολύ κατατοπιστικό άρθρο του Athensville για το OpenWalkAthens, έναν από τους δωρεάν περιπάτους που οργανώνουν κάθε τόσο οι atenistas.
Food Junkie not junk food 
